Czym jest przesiewowe badanie logopedyczne?
- ma charakter profilatyczny
- to forma wstępnej diagnozy
- służą wykrywaniu zaburzeń rozwoju mowy u dzieci
- skierowanie na pełne badanie logopedyczne w przypadku podejrzenia zaburzenia mowy
- skierowanie na pełne badanie logopedyczne w przypadku podejrzenia zaburzenia mowy oraz postawienie diagnozy przez logopedę
Czy logopeda musi przeprowadzać przesiewowe badania logopedyczne? Dlaczego?
§ 25. Do zadań logopedy w przedszkolu, szkole i placówce należy w szczególności:
1) diagnozowanie logopedyczne, w tym prowadzenie badań przesiewowych w celu ustalenia stanu mowy oraz poziomu rozwoju językowego uczniów;
2) prowadzenie zajęć logopedycznych dla uczniów oraz porad i konsultacji dla rodziców i nauczycieli w zakresie stymulacji rozwoju mowy uczniów i eliminowania jej zaburzeń;
3) podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej we współpracy z rodzicami uczniów;
4) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:
a) rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki,
b) udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Gdzie znajdziesz powyższe zadania logopedy?
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
Kiedy przeprowadza się badania przesiewowe w placówkach?
Wrzesień/październik
Jak długo trwa jedno badanie?
Pamiętaj, że to badanie przesiewowe, zatem ma ono wyłapać wady wymowy lub problemy komunikacyjne. To, jak długo możesz prowadzić poszczególne spotkanie diagnostyczne z dzieckiem, będzie zależało od tego, ile godzin pracy tygodniowo przydzielił Ci dyrektor placówki. Zwykle takie badanie przesiewowe trwa 15-20 minut,
Czy badanie przesiewowe prowadzi się pojedynczo czy grupowo?
Tu znów odpowiedź uzależniona jest od czasu na badania, jakim dysponujemy.
Jeśli mamy go dużo – to oczywiście badajmy każde dziecko indywidualnie. Natomiast, jeśli czas nas goni, to warto na badanie zapraszać dzieci parami lub trójkami. To znacznie przyspieszy badania, a niektórym dzieciom takie okoliczności umożliwią bardziej komfortowe uczestnictwo w badaniu.
Jakie pomoce logopedyczne będą potrzebne?
Oszczędź czas i zamiast za każdym razem organizować pomoce, przygotuj sobie KUFEREK do badań. Może to być pudełko, skrzynka itp. A co w nim umieścić?
Kuferek do badań logopedycznych może zawierać:
- PACYNKA (miś, piesek z ruchomą buzią lub ruchome oczka)
- zabawki (misie, lale, filiżanki, owoce i warzywa drewniane, łyżeczki do karmienia misiów i lal)
- szpatułki (drewniane i plastikowe),
- latarka laryngologiczna (lub czołówka),
- wiatraczek,
- bańki,
- ilustracje, historyjka obrazkowa np. „Opowiem Ci mamo” lub książka np. „Pucio na wakacjach”,
- test przesiewowy np. Test do badań przesiewowych mowy dla dzieci w wieku przedszkolnym I. Michalak-Widera, K. Węsierska
Szpatułka logopedyczna
Pamiętaj o tym, aby najpierw oswoić dziecko ze szpatułką. Może będzie trzeba narysować buźkę, może dotknąć szpatułką noska, policzków, dłoni, a dopiero potem (jeśli jest zgoda dziecka!) ingerować wewnątrzustnie. Pamiętaj, że wrzesień i październik (wtedy, gdy prowadzone są przesiewowe badania logopedyczne), to dla dzieci czas adaptacji do warunków przedszkolnych. A tę adaptację przechodzą bardzo różnie. Zatem jeśli 3 latek, nie odzywa się do Ciebie w czasie waszego pierwszego spotkania diagnostycznego, to wstrzymaj się jeszcze z diagnozą zaburzeń komunikacyjnych. Nowe miejsce (gabinet), nowa Pani (Ty), dziwne przyrządy – szpatułki, lusterka, rękawiczki – mogą powodować dyskomfort. Może dziecko potrzebuje więcej czasu, może warto zaprosić je do gabinetu ponownie, może warto porozmawiać z wychowawczynią.
A jeśli masz możliwość, to podsuń nauczycielce książkę, na temat pierwszej wizyty u logopedy. Dzieci będą mogły wcześniej dowiedzieć się, co dzieje się w gabinecie logopedy i oswoić się z tą myślą.
Dobrze sprawdzą się także plastikowe szpatułki laryngologiczne, ponieważ nie wywołują one odruchu wymiotnego u dzieci (niestety nie każde dziecko dobrze toleruje szpatułki drewniane). Warto zatem mieć przygotowanych kilka plastikowych.
Testy do przesiewowych badań mowy
Testy do przesiewowych badań mowy, które sprawdza się w przedszkolu i szkole podstawowej (klasy 1-3)
Tego testu najczęściej używam w czasie przesiewowych badań mowy w przedszkolach, ale także w gabinecie w czasie pierwszego spotkania. Uwaga, niektóre obrazki w teście są już trochę nieaktualne dla dzieci i mogą ich nie znać np. telefon ze słuchawką, sitko 🙂
Arkusz danego pacjenta z wynikami badania możesz pobrać ze strony.
Ja do swojego dołożyłam jeszcze inne podpunkty na które zwracam uwagę w czasie badania np. zgryz, orientacyjne badanie słuchu, połykanie, lateralizacja, napięcie mięśniowe, postawa ciała.
Kolejny test sprawdzi się ze starszymi przedszkolakami lub uczniami klas 1-3 szkoły podstawowej. Sprawdzi się też wtedy, gdy mamy trochę więcej czasu, niż 10 minut na jedno dziecko/ucznia. W teście znajdziemy głoski w różnych pozycjach w wyrazie: w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Co pozwala na bardziej szczegółowe badanie. Jeśli nie masz czasu wykorzystać tego testu na pierwszym spotkaniu, możesz posłużyć się nim na kolejnych spotkaniach z dzieckiem, aby doprecyzować diagnozę.
„Kwestionariusz badania mowy” to pozycja, z której korzystam bardzo rzadko. Ten test specjalnie do mnie nie przemawia, chociaż zawiera piękne obrazki. Wolę jednak schematyczność, tabelaryczność, czyli większe uporządkowanie, czego brakuje mi w tym teście.
Oczywiście, nie zapominajmy o dzieciach niemówiących – takie także spotkamy w czasie badań przesiewowych, nawet w grupach 3 latków. Oczywiście, nie zawsze będzie czas, aby dokładnie sprawdzić poziom rozwoju kompetencji komunikacyjnych. Jeśli jednak masz taką możliwość, to polecam Ci test Afa-skala, z którego sama często korzystam, aby doprecyzować diagnozę lub w czasie badania logopedycznego w gabinecie prywatnym.
Afa-skala. A. Paluch, E. Drewniak-Wołosz, L. Mikosza
Pomocnicy logopedy:
ruchome oczka zakładane na palec, pacynka z ruchomą buzią i wszystko tom, co pomoże Ci zachęcić dziecko do wzięcia udziału w badaniu logopedycznym.
Zabawki
Nie bój się wykorzystywać zabawek w czasie badania logopedycznego. Jeśli pracujesz w przedszkolu poproś nauczycielkę o kilka zabawek: weź domek dla lalek, misia, jedzenie, łyżkę, talerzyk, piłkę, samochód… to wszystko pomoże Ci dotrzeć do dziecka. Może zamiast obrazków spróbujesz wykorzystać zabawki – sprawdź, zwłaszcza z młodszymi dziećmi w wieku 2-3 r.ż., które na zabawki reagują dużo bardziej entuzjastycznie niż na obrazki.
Latarka
– oczywiście dla lepszego oświetlenia wnętrza jamy ustnej.
Możliwości jest kilka. Możesz skorzystać ze specjalistycznej latarki laryngologicznej (często można ją doczepić także do szpatułki).
Możesz skorzystać także ze zwykłej latarki.
Możesz użyć latarki czołowej (zwykłej lub specjalistycznej laryngologicznej).
Możesz skorzystać z podświetlanej szpatułki.
A co, jeśli masz trudność z tym, aby we wrześni zbadać malucha?
Proszę Cię o to, abyś umiała wrzucić na luz.
Jeśli „nawet” starszak wycofuje się z badania, to może zapraszaj dzieci parami na badanie? Z rówieśnikiem może być raźniej.
Nie mów, że w przedszkolu nie ma materiałów. Wejdź do sali, pożycz pacynkę, lalę, misia, samochody i już! Nawiąż kontakt przez zabawę, a potem dopiero diagnozuj.
Jeśli dziecko ma opory przed badaniem – odpuść, wróć do tego przedszkolaka znów za jakiś czas, gdy będzie gotowy.
Maluszek nie chce przejść z Tobą do gabinetu logopedy – OK. Spróbuj przyjrzeć mu się w sali. Dołącz do zabawy dzieci i obserwuj.
A gdy już zbadasz wszystkie dzieci……wejdź jeszcze do sali.
- Spójrz, jak śpią.
- Spójrz, jak jedzą.
- Spójrz, jak się bawią.
- Spójrz, jak rozmawiają z rówieśnikami.
Pamiętaj, że wrzesień to dla niektórych dzieci trudny czas adaptacji. Zatem czasem po prostu odpuść, wróć do badania za jakiś czas…
Informacja: Jeśli chcesz wykorzystać fragment artykułu pamiętaj o podaniu aktywnego linku do źródła. W razie pytań skontaktuj się z gabinet.logopestka@gmail.com